Yataklarda Kullanılan Yay Çeşitleri

Piyasada faaliyet gösteren yay üreticileri küçük değişiklerle farklı yay sistemleri kullandıklarını belirtseler veya farklı isimlendirmeler kullansalar da yataklarda kullanılan yaylar temelde 3 farklı yapıda bulunmaktadır.

Bonel yay, sürekli yay ve torba yay olarak temelde 3 çeşite ayrılan yay sistemleri kendi içlerinde de yay yüksekliği, spin sayısı, bobin çapı, yay çapı ve tel çapı gibi özellikleri ile birbirlerinden farklılaşmaktadır. Günümüzde torba yaylar genellikle pahalı yataklarda kullanılmakta ve en gelişmiş yay sistemi olarak görülse de tel çapının standartlardan ince olması, metrekareye düşen yay sayısının azlığı ve yüksekliğinin uygun olmaması gibi yapısal değişkenlerle ilkel yay sistemi olarak görülen bonel yaydan daha az konfor ve dayanıklılık sağlayabilir. Yani kullanılan yay sisteminin tipiyle birlikte kullanılan hammaddenin kalitesi ve yapısal özellikleri de yatak tercihinde önemli etken oluşturmaktadır. Markalar yatak tanıtımlarında kullanılan yay sistemlerini belirtirken genellikle yay yüksekliği, pin sayısı, yay çapı, bobin çapı, tel çapı ve metrekareye düşen yay sayısı gibi detay bilgileri paylaşmazlar. Bu yüzden yatak tercihi yaparken sadece yay sistemi göz önünde bulundurulmamalı aynı zamanda firmanın güvenilirliği ve bilgilerini şeffaf olarak paylaşıyor olması da dikkate alınmalıdır. Bu veriler ışığında değerlendireceğimiz 3 farklı yay sistemini benzer kalitede ve aynı sünger ve kumaşlarla kullanıldığında nasıl farklılaştığını ve öne çıkan özelliklerini aktaracağız.

Bonel Yay Sistemi

Endüstriyel yatak üretiminde kullanılan en eski yay tiplerinden biridir. Günümüzde genellikle ucuz yataklarda kullanılmaktadır. Kum saati şeklinde tepe ve dipten geniş ortadan basık yayların spiral (diğer adı helezon) teller ile birbirine bağlanması ile üretilir. Yayların spiral teller yardımı ile birbirine bağlanması sonucunda yaylar birbirinden bağımsız hareket edemez. Bu da eşlerin hareketlerinin diğerine rahatsızlık vermesine sebep olabilir. Yayların bağımsız hareket edememesi aynı zamanda yatağın vücudun şeklini alma kabiliyetini de olumsuz etkiler. (Burada şöyle bir dipnot vermek isterim. Vücudun şeklini alan yatak iyi yataktır şeklinde bir genel geçer kural yoktur. İnsanların geneli yan ve sırtüstü uyurken az bir kesimi yüzüstü uyur ve yüzüstü uyuyan insanlar için yumuşak ve vücudun şeklini alan yataklar kalça kısmının fazla çökmesiyle bel ağrısına sebep olabilir. Vücudun şeklini alan yataklar genellikle yan ve sırtüstü uyuyan insanların bel boşluğunun dolması ve destek sağlaması sebebiyle önerilir. Bu yazıda sadece yay tipleri değerlendirildiği için yatak tercihinde nelere dikkat edilmesi gerektiği daha detaylı olarak farklı yazılarımızda paylaşılmıştır.)

Avantajları

• Uygun fiyatlıdır
• Yaylar birbirine bağlı olduğu için içe gömülme hissini sevmeyenler tercih edebilir.

Dezavantajları

• Eşler diğerinin dönüşünden etkilenir.
• Yaylar spiral tellerden koparsa yayın batma hissi yaşanabilir.
• Gömülme hissini seven veya vücut şeklini alan yataklarda rahat eden kişiler için tercih edilmeyebilir.

Sürekli Yay Sistemi

Piyasada sürekli yay sistemi, SL yay sistemi veya Miracoil yay sistemi olarak farklı şekillerde adlandırılabilir. Tek bir çelik telin yatağın bir ucundan başlayarak sonuna kadar S çizerek bağlanması ile üretilir. Bonel ve torba yaylardaki gibi küçük küçük yayların birbirine bağlanması veya torbaya konulması yöntemi uygulanmadığı için daha az çelikle destek katmanı oluşturabilmesi sayesinde daha hafiftir. Tek bir çelik telden oluştuğu ve teller iç içe birbirine geçerek ilerlediği için mukavemeti oldukça yüksektir ve deforme olmadan uzun yıllarca kullanılabilir. Birbirinden bağımsız hareket eden yaylar olmadığı için genellikle sert yataklarda kullanılır. Yapısı itibariyle vücut şeklini almaz ve baskıyı tüm alana yayar. Bonel ve torba yayların kenarları destek süngerleriyle desteklenmezse kenarına oturulduğunda düşme hissi hissedilir. Sürekli yay sisteminde ise mukavemet yüksek olduğu ve baskı bütün alana yayıldığı için kenara oturulduğunda düşme hissi daha azdır.

Avantajları

• Sert yataklar için en uygun yay sistemidir.
• Hafiftir.
• Mukavemeti yüksektir ve uzun yıllar deforme olmaz.

Dezavantajları

• Gömülme hissini seven veya vücut şeklini alan yataklarda rahat eden kişiler için tercih edilmeyebilir.
• Yaylar iç içe geçerek ilerlediği için gıcırdama ve ses yapabilir.
• Eşler birbirlerinin dönüşünden etkilenir.

Torba (Paket) Yay Sistemi

Günümüzde kullanılan en popüler yay sistemidir. Birbirinden bağımsız yayların kumaştan yapılan telalara yerleştirilmesiyle elde edilir ve kumaşlara yerleştirilmesinden dolayı da torba yay olarak adlandırılmaktadır. Yaylar birbirlerine bağlanmadığı ve hepsi torba içerisinde bağımsız hareket ettiği için eşler birbirlerinin hareketlerinden etkilenmezler. Her torbaya aynı özellikte yay yerleştirilebildiği gibi farklı destek katmanı oluşturmak amacıyla farklı yay çaplarında veya yükseklikte yaylar da tek bir yatakta kullanılabilir. Bir sıra yüksek yay bir sıra alçak yay kullanılan torba yaylar olduğu gibi torbalar 3, 5, veya 7 bölgeye ayrılıp belli bölgeler daha sert yaylar belli bölgeler yumuşak yaylarla doldurularak farklı ihtiyaçlara hizmet edecek destek katmanları da sağlanabilir.

5 bölgeli torba yaylı yatak tabiri birçok reklamda ve satış danışmanlarının pazarlama argümanında kullanılır. Omuz ve kalça bölgesine denk gelen torbalar daha yumuşak yaylarla doldurulup baş, orta ve ayakucu kısımları daha sert yaylarla desteklenerek yatağın insan anatomisine daha uygun bir yapıya ulaşması sağlanır. Vücudumuzda daha ağır olan omuz ve kalça bölgeleri yatağa biraz daha fazla gömülürken yukarıda kalan bölge belimizi destekleyerek bel ağrısının önüne geçilmesi hedeflenir. Böylece vücut basıncı yatağa eşit bir şekilde yayılır, omurga yapısı korunur ve kan dolaşımı rahatlar. Bonel ve sürekli yay sistemine göre daha fazla çelik kullanılır ve metrekareye düşen yay sayısı daha fazladır. Bu sebeple diğer yay sistemlerine göre daha pahalıdır. (Bonel yayları anlatırken düştüğüm gibi burada da bir dipnot düşmek isterim. Torba yayların özelliklerine bakıldığında en konforlu yatak torba yaylı yatak gibi görünebilir. Bu 3 yay sistemi yatakların destek katmanıdır. Bu yayların üzerinde kullanılan süngerler ise konfor katmanı olarak adlandırılır. Yayın üstünde kullanılan hangi süngerin ne kadar kullanıldığı yatağın kalitesini ve konforunu en az yaylar kadar etkileyecektir. Ayrıca vücut şeklini almada yetenekli olan torba yay sistemi oldukça yüksek bir soft süngerle kullanılırsa benim gibi yüzüstü uyuyan bir kişide bel ağrısına yol açabilir. Yatak uygunluğu kişiden kişiye değişir ve herkes farklı yataklarda rahat edebilir. Pazarlama stratejilerine kanmadan kendinize en uygun yatağı seçmeniz ümidiyle)

Avantajları

• Yan ve sırtüstü yatanlar için bel kısmını destekler.
• Eşler birbirlerinin hareketlerinden rahatsız olmazlar.
• Yaylar birbirine bağlanmadığı için sessizdir.

Dezavantajları

• Pahalıdır.
• Yaylar kumaş telalara yerleştirildiği için hava geçirgenliği azdır ve ısıyı içeride tutabilir.